Τίτλος Σειράς: Καταρρίψτε τους
Υπότιτλος Σειράς: «Η ιστορία της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας κατά την διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου
Αριθμός Επεισοδίων: 5
Διάρκεια επεισοδίου: 45-50 λεπτά
Είδος: Σειρά ιστορικών ντοκιμαντέρ
Σενάριο – Παρουσίαση: Πασχάλης Παλαβούζης
Τεκμηρίωση: Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Δεν απαιτούνται τέλη κινηματογράφησης.
Αγώνας άνισος, παράτολμες επιχειρήσεις, σκληρές αντιπαραθέσεις, σελίδες ηρωικές, που γράφτηκαν στους ουρανούς της Ελλάδας από το 1940 έως το 1944.
Τεκμηριωτικό Υλικό: Σπάνιες φωτογραφίες, έγγραφα, ημερολόγια πτήσεων, καταγεγραμμένες μαρτυρίες, μετάλλια… μοναδικά τεκμήρια του άγνωστου αεροπορικού πολέμου, που διεξήχθη στην Ελλάδα κατά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο.
Προσωπικότητες: Προσωπικές Ιστορίες και βιογραφίες Ελλήνων και ξένων αεροπόρων, ηρώων που πολέμησαν τον εχθρό με τις δυνάμεις της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας.
Δομή Επεισοδίων
Πόλεμος προ των Πυλών
Επεισόδιο 1.
- Οδεύοντας προς το Β’ Π.Π. – η πολεμική προπαρασκευή της Ελλάδας – αναζήτηση σύγχρονων αεροσκαφών – τα εμπόδια
- Η οργάνωση της ελληνικής αεροπορίας – εκπαίδευση προσωπικού – κύρια και βοηθητικά αεροδρόμια του δικτύου
- Αντίπαλες αεροπορικές δυνάμεις – προώθηση στο Αλβανικό έδαφος – εξοπλισμοί της φασιστικής Ιταλίας – διάταξη δυνάμεων
- 28 Οκτωβρίου 1940 – Έναρξη επιχειρήσεων – Υποσμηναγός (Ι) Ευάγγελος Γιάνναρης, ο πρώτος νεκρός Έλληνας αξιωματικός του Ελληνοϊταλικού πολέμου (Καστοριά) – Η δράση των Μοιρών Αναγνώρισης – Ο εντοπισμός της Μεραρχίας «Τζούλια» από το απαρχαιωμένο Breguet 19 της Ελληνικής Αεροπορίας που έσωσε το Μέτωπο
- Παράτολμες επιθετικές ενέργειες των ελληνικών βομβαρδιστικών – 1 Νοεμβρίου 1940, ο βομβαρδισμός του αεροδρομίου στην Κορυτσά – Θυσία στον Μοράβα
- Αεροπορία Διώξεως – Η 22α Μοίρα Διώξεως υπερασπίζεται τη Θεσσαλονίκη – το κατόρθωμα του Υποσμηναγού (Ι) Μαρίνου Μητραλέξη
- 13η Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας – ελέγχοντας το Αιγαίο με αντιπάλους τα Ιταλικά βομβαρδιστικά της Δωδεκανήσου.
Η Αγγλική Εμπλοκή
Επεισόδιο 2.
- Η (Βρετανική) Βασιλική Αεροπορία (RAF) εμπλέκεται στον πόλεμο – η άφιξη των πρώτων Μοιρών – συναισθήματα, προβληματισμοί, δυσκολίες, ανασύνταξη δυνάμεων
- «Στην κοιλάδα των Παραμυθιών» – Το άγνωστο αεροδρόμιο της Παραμυθιάς – Υποστηρίζοντας την ελληνική αντεπίθεση – παράτολμες επιχειρήσεις τακτικού βομβαρδισμού πάνω από Αλβανικό και Ιταλικό έδαφος – Επισμηναγός (Ι) James Gordon – Finlayson, ο ποιητής διοικητής της 211 Μοίρας (RAF) στην Παραμυθιά
- Τορπιλίζοντας τον Ιταλικό Στόλο στον Τάραντα – η άγνωστη δράση των Αγγλικών τορπιλλοπλάνων στα Ηπειρωτικά βουνά
- Η «Ελληνική Εταιρεία Εναερίων Συγκοινωνιών» στρατεύεται – επικίνδυνες πτήσεις μεταφοράς στα χιονισμένα βουνά της Πίνδου
- Η κατάληψη του αεροδρομίου της Κορυτσάς – Ιταλικά αεροπλάνα, λάφυρα πολέμου!
- Επισμηναγός (Ι) Marmaduke John “Pat” Pattle, ένας μεγάλος άσος «γεννιέται» στο Μέτωπο της Ηπείρου
Τα γεράκια της Luftwaffe
Επεισόδιο 3.
- Η ναζιστική Γερμανία επιτίθεται
- Οι πρώτες επιθέσεις της Luftwaffe – καταρρίψεις Γερμανικών αεροσκαφών
- Η Γιουγκοσλαβία καταρρέει και τα’ απομεινάρια της αεροπορίας της φυγαδεύονται στην Ελλάδα.
- «Νυν, υπέρ πάντων ο αγών» – Έλληνες και Άγγλοι αεροπόροι εναντίον υπέρτερων δυνάμεων
- Η αερομαχία των Τρικάλων – το «κύκνειο άσμα» της ελληνικής αεροπορίας – τα τελευταία ελληνικά αεροσκάφη και η Σχολή Ικάρων φυγαδεύονται στο Άργος – Έλληνες Ίκαροι στη Χαμπανίγια (Habbaniya) του Ιράκ, υπερασπίζονται την Αγγλική Βάση
- Λυσσαλέες επιθέσεις της Luftwaffe στα ελληνικά αεροδρόμια – 20 Απριλίου 1941, το μαύρο Πάσχα – «Πολεμούσαν σα Δαίμονες», η επίθεση των γερμανικών αεροσκαφών στο αεροδρόμιο Τατοΐου – η επική «Μάχη των Αθηνών» – ο θρυλικός άσος της RAF, Επισμηναγός Pattle πέφτει ηρωικά μαχόμενος υπερασπίζοντας την ελληνική πρωτεύουσα
- Σμηνίας (Ι) Roald Dahl, ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας στη «Μάχη των Αθηνών» – τα αεροδρόμια Ελευσίνας και Άργους φλέγονται
- Η 230 Μοίρα (RAF) υποστηρίζει την εκκένωση της ηπειρωτικής Ελλάδας
- Πτήση ελευθερίας προς την Αίγυπτο
Η Κρήτη στο επίκεντρο
Επεισόδιο 4.
- Η αεροπορία του Βρετανικού Στόλου αντιπαρατίθεται με τον Ιταλικό Στόλο – Πετώντας στα όρια πάνω από το τρικυμισμένο Κρητικό Πέλαγος (ατυχήματα – απώλειες) – Ενίσχυση επίγειων αεροπορικών δυνάμεων.
- Ο Βρετανικός Στόλος στο στόχαστρο της Γερμανικής αεροπορίας – “Luftwaffe vs Royal Navy σημειώσατε 1” – οι σαρωτικοί βομβαρδισμοί της Μεγαλονήσου, προπαρασκευή της επιχείρησης «Merkur»
- “Μέχρις εσχάτων”! Οι Άγγλοι αεροπόροι πολεμούν για την Κρήτη – Ανταποδοτικά πλήγματα των Αγγλικών βομβαρδιστικών στα αεροδρόμια της ηπειρωτικής Ελλάδας – Μάταιο μένος – Σμηνίας (Ι) Vernon Hill, νεκρός στην πρώτη του επιχειρησιακή αποστολή!
- 20 Μαΐου 1941 – η μεγαλύτερη (έως τότε) αεραποβατική επιχείρηση στην ανθρώπινη ιστορία – κατακτώντας την Κρήτη από αέρος – απώλειες των αντιπάλων – εκκένωση
- Εναέρια επιτήρηση θαλασσίων οδών και συνόρων – οι Μοίρες υδροπλάνων της Luftwaffe σε Καβάλα – Σκαραμαγκά – Σούδα. Σμηναγός (Ι) Carlo Emanuele Buscaglia, ο Ιταλός άσος αεροτορπιλιστής επιχειρεί από το Γαδουρά της Ρόδου.
Πάνω από την κατεχόμενη Ελλάδα
Επεισόδιο 5.
- Β. Αφρική – Η αναγέννηση της ελληνικής αεροπορίας – οι Μοίρες της Ερήμου – η επίθεση στο Ιταλικό Στρατηγείο – επιδρομές στην κατεχόμενη Κρήτη – «4 δεν επέστρεψαν»!
- Η κατάληψη των Δωδεκανήσων (Λέρος – Κως) και των Ιονίων νήσων από τους Γερμανούς – αεροπλάνα εναντίον υδροπλάνων
- Συμμαχικοί βομβαρδισμοί της ηπειρωτικής Ελλάδας – ο βομβαρδισμός του Πειραιά – Στόχος: αεροδρόμια Χασανίου (Ελληνικού) και Σέδες – καθ’ οδόν προς το Πλοέστι – αναχαιτίζοντας τους Συμμάχους – Σμηναγός (Ι) Heinrich Bartels, ο Γερμανός άσος στην Ελλάδα
- Ειδικές επιχειρήσεις – το αντάρτικο αεροδρόμιο
- 1944, απελευθέρωση! Τα πρώτα συμμαχικά καταδιωκτικά στον Άραξο – αεραπόβαση στα Μέγαρα – Χασάνι (Ελληνικό): το νέο αεροδρόμιο της πρωτεύουσας – επιθεώρηση ελληνικών Μοιρών από τον πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου.
Κάποιες Ιστορίες
Παραμονές Β’ Παγκόσμιου Πολέμου – πυκνώνουν τα σύννεφα της παγκόσμιας σύγκρουσης που πλησιάζει γοργά. Κορυφώνεται η πολεμική προπαρασκευή. Τα επιτελικά σχέδια επικαιροποιούνται ή αναθεωρούνται, οι παραγγελίες στρατιωτικού υλικού αυξάνουν, αναδιατάσσονται οι δυνάμεις, αυξάνουν οι επιφυλακές… Στην ελληνική Αεροπορία επικρατεί οργασμός δραστηριότητας – έχει προηγηθεί ένας άθλος επανεξοπλισμού κι εκσυγχρονισμού του πτητικού υλικού, των υποδομών, της εκπαίδευσης. Οι δυσκολίες πολλές καθώς τα ξένα εργοστάσια αδυνατούν να εκτελέσουν στο ακέραιο τις παραγγελίες υλικού – οι παραγγελίες σπάνε, αυξάνει η πολυτυπία, αυξάνουν οι απαιτήσεις συντήρησης, «επιστρατεύεται» η ευρεσιτεχνία των ελλήνων τεχνικών και μηχανικών, δίνεται μάχη με το χρόνο… Θα προλάβουν;
Πτέραρχος (Ι) ε.α. Χαράλαμπος Ποταμιάνος, Διοικητής 32ας Μοίρας Βομβαρδισμού: «…η έλλειψη εσωτερικής επικοινωνίας μεταξύ του πολυβολητού και του χειριστού καλύφτηκε με τη χρησιμοποίηση δευτερεύοντος συστήματος σπάγγων, οι οποίοι συνδέονταν με το δεξιό πόδι του χειριστού…». Επισμηναγός (Ι) ε.α. Γεωργιος Σάκκης: «…Κατόπιν εφαρμόζαμε τον αυτοσχέδιο Κώδικα. Αν σε τραβήξω μια φορά σημαίνει εχθρική δίωξη, δυο φορές αντιαεροπορικό, τρεις φορές εγκατάλειψη αεροπλάνου. Δεν προσθέταμε τίποτε άλλο στον κώδικά μας, γιατί υπήρχε πιθανότητα να κάνουμε λάθος στην ερμηνεία και εφαρμογή του και φυσικά ήταν κίνδυνος-θάνατος».
28 Οκτωβρίου 1940 – Πόλεμος! Εναντίον υπέρτερων δυνάμεων… Οι συγκρίσεις των αριθμών … τρομάζουν! Σχεδόν εξαπλάσια τα αεροσκάφη πρώτης γραμμής που παρατάσσει η φασιστική Ιταλία απέναντι στα ελληνικά φτερά. Χωρίς να δειλιάσουν στιγμή οι Έλληνες αεροπόροι ρίχνονται στην άνιση μάχη πετυχαίνοντας λαμπρές νίκες. Με θυσίες… 30 Οκτωβρίου – ο Υποσμηναγός (Ι) Ευάγγελος Γιάνναρης, παρατηρητής σε αεροσκάφος αναγνώρισης Hs-126 «παίρνει του χάρου το φιλί μέσα στο αεροπλάνο», μετά τη συνάντηση με 5 Ιταλικά καταδιωκτικά CR-42 στις χιονισμένες κορφές της Πίνδου. Είναι ο πρώτος νεκρός Έλληνας αεροπόρος, αλλά και ο πρώτος νεκρός αξιωματικός του Ελληνοϊταλικού πολέμου… Ύστερα, έρχονται κι άλλα, πολλά ηρωικά κατορθώματα, πέρα από κάθε λογική.
Ο εχθρός βομβαρδίζει τις ελληνικές πόλεις παρά την αντίσταση των Ελλήνων διωκτών και των αντιαεροπορικών. Τα θύματα μεταξύ του άμαχου πληθυσμού πολλά. Θεσσαλονίκη, Πειραιάς, Ιωάννινα, Μέτσοβο, Καστοριά, Καρδίτσα, Ρέθυμνο, Χανιά, Πάτρα, Κέρκυρα δέχονται τις επιθέσεις της φασιστικής αεροπορίας. Στο πλευρό των σκληρά αγωνιζόμενων Ελλήνων αεροπόρων σπεύδουν προς ενίσχυση Μοίρες της Βρετανικής Βασιλικής Αεροπορίας – έχουν ήδη πάρει το βάπτισμα πυρός στις ερήμους της Βόρειας Αφρικής. Στους αεροπόρους τους κι ο έμπειρος νοτιοαφρικανός Σμηναγός (Ι) Marmaduke John Pattle. Μόλις 26 ετών, ο ‘Pat’ Pattle θα στεφθεί «ο μεγαλύτερος άσος» της RAF κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο! Πετώντας και κυνηγώντας τον εχθρό πάνω από τα Ηπειρωτικά βουνά με ορμητήριο ένα καλά κρυμμένο αεροδρόμιο… το «αεροδρόμιο της Παραμυθιάς».
Η επίθεση της ναζιστικής Γερμανίας στις 6 Απριλίου 1941 γυρίζει την πλάστιγγα υπέρ των Δυνάμεων του Άξονα. Οι βομβαρδισμοί, συνεχείς κι ανηλεείς, σπέρνουν την καταστροφή σε υποδομές, όπως αεροδρόμια, λιμάνια, οδούς, συγκεντρώσεις στρατευμάτων. Νύχτα 6ης προς 7η Απριλίου 1941, Λιμάνι Πειραιά. «Στις 20:35 εκείνο το βράδυ ήχησε για 5η φορά η σειρήνα… Στο [μεταγωγικό] Clan Fraser το πλήρωμα ετοιμάστηκε για την αεροπορική επιδρομή… Ήταν λίγο μετά τις 22:00 όταν το Clan Fraser χτυπήθηκε. Τρεις βόμβες βρήκαν στόχο. Η πρώτη εξεράγη στο πρόστεγο. Η δεύτερη στο μηχανοστάσιο σκοτώνοντας τον Α’ Μηχανικό και κάποιους απ’ το πλήρωμα. Η τρίτη βρήκε στην πρύμνη. Ταυτόχρονα, ισχυρότατες εκρήξεις συγκλόνισαν τις αποθήκες και τα κτίρια επί της ακτής, κατά μήκος του πλοίου. Το ωστικό κύμα διέλυσε τη γέφυρα και τις υπερκατασκευές, σκορπώντας συντρίμμια στα καταστρώματα και τραυματίζοντας τον κυβερνήτη. Ακόμη χειρότερα, ήταν τέτοια η δύναμη του ωστικού κύματος, που σήκωσε στον αέρα το Clan Fraser, σπάζοντας τους κάβους, παρασύροντάς το αρκετές γυάρδες από την ακτή, με τις φορτηγίδες προσδεμένες ακόμη στο πλάι».
Η ηπειρωτική Ελλάδα εκκενώνεται – η επόμενη μεγάλη μάχη θα δοθεί στη μεγαλόνησο. Εκεί όπου θα σημειωθεί η μεγαλύτερη (έως τότε) αεραποβατική επιχείρηση στην ανθρώπινη ιστορία. Η Κρήτη θα «πέσει» ηρωικά μαχόμενη… Όχι, όμως, πριν μια «μαγιά» 8 – 9 επιχειρησιακών αεροπλάνων της ελληνικής αεροπορίας πετάξει προς την ελευθερία… την Αίγυπτο. «Μαγιά» για να αναγεννηθεί ο «φοίνικας» από τις στάχτες του, για να ξαναδώσουν οι έλληνες αεροπόροι τη μάχη με τον εχθρό – έστω σε ξένους ουρανούς – για να ξανάρθει η πολυπόθητη λευτεριά στη σκλαβωμένη πατρίδα. Νέες θυσίες, νέες επιτυχίες! Τα πληρώματα των τριών Μοιρών της αναγεννημένης Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας, επιστρέφουν νικητές τον Οκτώβριο του 1944, επιθεωρούνται και παρασημοφορούνται…